जलविद्युतबाटै सम्भव छ आर्थिक समृद्धि : कुलमान घिसिङ

काठमाडौं । नेपाल विद्युत प्राधिकरणका कार्यकारी निर्देशक कुलमान घिसिङले जलविद्युतबाटै नेपालमा आर्थिक समृद्धि सम्भव भएको बताएका छन् ।

आर्थिक पत्रकार संघ (नाफिज)ले मंगलबार काठमाडौंमा आयोजना गरको ‘जलविद्युत लगानी शेयर व्यवस्थापन र चुनौती’ विषयका कार्यक्रममा बोल्दै कार्यकारी निर्देशक घिसिङले ०५१ सालमा चिलिमे जलविद्युत आयोजना निर्माणको क्रममा आइपिओको सुरुवात गरेको जानकारी दिँदै आइपिओ निस्काशनले सर्वसाधारण र उद्यमी दुबै पक्षलाई फाइदा हुने कुरा गरे ।

‘चिलिने बनाउदा हामीले सर्वसाधारणले खुत्रुकेमा राखको सुकामोहरबाट सुरु गरेका थियौं । अहिले यसले ठूलो फड्को मारेको छ ।’ घिसिङले भने ।

उर्जा क्षेत्रमा जनताको लगानी हुन थालेपछि ठुलो फड्को मारेको भन्दै उनले यसलाई अझै प्रमोट गर्नुपर्ने धारणा राखे । पहिला पहिला सञ्चालनमा आएपछि मात्रै आइपिओ जारी गर्ने चलन रहेको भन्दै  अहिले ५१ प्रतिशत बनेपछि आइपिओ जारी गर्ने पाउने व्यवस्थाले उद्यमी र सर्वसाधारणलाई सहज भएको उनको भनाई थियो ।

उर्जा उत्पादकहरुले पछिल्लो समय उठाउदै आएको माग जायज भएको बताउदै घिसिङले जनताको लगानी कसरी सुरक्षित गर्ने सवालमा नियमन निकायका अधिकारी सचेत हुनुपर्ने धारणा राखे ।

नेपाल विद्युत प्राधिकरण आजको थितीमा आउनका लागि जोखिम मोल्न जानकारी गराए । प्राधिकरणले जोखिम मोलेर पिपिए गरेको स्मरण गर्दै उनले भने ‘राज्यले जोखिम पनि मल्नु पर्छ ।’

आफु प्राधिकरणमा आएपछि १२ हजार मेगावटको पीपीए गरेको जानकारी दिँदै पीपीए थप गर्नुपर्ने उनको भनाई थियो । ‘म आउनु अगाडी २५÷२६ सय जति पीपीए भएको थियो ।  त्यसमा पनि ११ सय मेगावटको टेक एण्ड पे गरेको थियो ।’ उनले भने । त्यति बेला पीपीए धेरै ग¥यो भने प्राधिकरण मात्रै होइन देशै डुब्छ भन्ने भनाई प्राधिकरणभित्र र बाहिर पनि भएको स्मरण गरे ।

राज्यले जोखिम मोल्नु पर्छ भन्दै घिसिङले ६÷७ हजार मेगावाट निर्माणको क्रममा रहेको भन्दै अहिले ३५ सय मेगावट उत्पादन भए पनि कतिपय अवस्थामा अपुग हुने गरेको सुनाए । कतिपयले सिजनमा बिजुली उप्रिन्छ फाल्नु पर्छ भन्ने गरेको यथार्थ स्मरण गर्दै उनले पीपीएकै कारण सिजनमा बिजुली बेचेर प्राधिकरणले नाफा कमाएको दृष्टान्त सुनाए । ‘दश बर्षमा २८ हजार मेगावट उत्पादनको कुरा गरिरहेका छौ पीपीए अझै गर्नुपर्छ । बजारको चुनौती प्राधिकरणले सामना गर्नु पर्छ ।’ उनले भने ।

पीपीए भएका जति सबै निर्माणमा नगएको प्रसंगमा अटेर गर्नेहरुलाई निर्माणका लागि प्रोत्साहन गर्नु पर्ने उनको भनाई थियो । ‘अहिले कस्तो स्थिती छ भने कतिपयले आयोजना ओगटेका कारण जसले रियल टाइममा बनाउछ उसलाई प्रोजेक्ट छैन ।’ उनको भनाई थियो । प्राधिकरणले जोखिम मलेकै प्रसंगमा प्रशारण लाइनको पनि कुरा गरे उनले । ‘प्रशारण लाईन पनि प्राधिकरणले जोखिम मलेरै गरेको हो । विद्युत फ्लो भए पनि नभए पनि पैसा तिर्नै पर्छ ।’ ढल्केबर मुजफ्पुर प्रशारण लाईन होस् या बुटवल गोरखपुर ट्रान्समिसन लाइन सुरु भएपछि वार्षिक २ अर्ब भन्दा बढी तिर्नुपर्ने उनको भनाई थियो । 

अबको ५ वर्षपछि प्राधिकरणले प्रशारण लाइनका लागि विद्युत फ्लो नभए पनि वर्षमा कम्तिमा पाँच अर्ब तिर्नुपर्ने भन्दै उत्पादन पनि बृद्धि हुने धारणा राखे । ‘यो सबै के का लागि भन्दा नेपालमा हाइड्रोपावर आओस् भनेर गरेका हौं ।’ उनले भने ।

अहिले २० हजार भन्दा बढीका ट्रान्समिसन लाइन बनिसकेको जानकारी दिँदै उनले यदि यो अवस्थामा हाइड्रोवापर बनेन भने प्राधिकरण घाटामा जान सक्ने बताए ।

प्राधिकरणको आइपिओ

७ खर्बको सम्पत्ति रहेको प्राधिकरणले आइपिओ जारी गरेर जलविद्युतकै क्षेत्रमा लगानी गर्ने जानकारी दिए । ‘हामी आइपिओ जारी गर्नका लागि पाँच वषदेखि लागेका छौ । सहमति, स्वीकृतका लागि पटक पटक गुहारेका छौं ।’ उनले भने ।

प्राधिकरणको ऐन ४० सालमा बनको र ऐनमा शेयर जारी गर्ने भन्ने  उल्लेख भए पनि अहिलेसम्म शेयर जारी नभएको जानकारी दिए ।