बालेन: अब भिडेर अघि बढ्छन् कि मिलेर ?

नेपाल कमर्श क्याम्पस मीन भवनमा बीबीए पहिलो सेमेष्टरमा अध्ययनरत युवती क्याम्पसमा भएको स्ववियु निर्वाचनमा सहभागी भइनन् । उनको आफ्नै तर्क छ, ‘मैले भोट हाल्ने मान्छे नै भेटिनँ ।’

कस्तो मान्छे हुनुपर्ने हो भोट हाल्नका लागि ? उनले सिधा उत्तर दिइन्, ‘म कांग्रेस, एमाले र माओवादीलाई भोट हाल्दिनँ ।’ ०८४ को निर्वाचनमा भोट हाल्ने योजना बनाउँदै गरेकी उनका लागि उम्मेदवार जो सुकै होस्, फरक पर्दैन । ‘दलको होइन, स्वतन्त्र उम्मेदवार हुनुपर्छ- बालेनजस्तै ।’

१८ देखि २५ वर्ष उमेरका प्राय युवायुवतीलाई अब भोट कसलाई ? भनेर प्रश्न गर्ने हो भने सिधा उत्तर आउँछ, ‘बालेनलाई ?’ किन ? भन्ने अर्को प्रश्नको पनि उनीहरुसँग बनिबनाउ उत्तर छ- ‘काम गर्ने मान्छे ।’ त्यसैमा थप्छन्, ‘पुराना पार्टीबाट अब देश बन्दैन ।’

पछिल्लो साँढे २ वर्षमा काठमाडौं महानगरपालिकाका प्रमुख बालेन शाहले निर्माण गरेको व्यक्तित्व यही हो । ‘काम गर्ने मान्छे’ त्यही पुस्ता हो, जो बालेनका विषयमा एकरत्ति पनि आलोचना सुन्न चाहँदैन । बालेनका कमीकमजोरीलाई उनीहरु पुराना र पाका नेताहरुको बेपर्वाह व्यवहारसँग तुलना गर्दै बालेनको ‘एक्सन’काे प्रशंसा गर्छन् ।

बालेनले सिंहदरबार जलाउँछु भन्दा होस् या टुकुचामा गाड्छु भन्दा ‘वाह बालेन’ भन्ने त्यही पुस्ता हो, जो बालेनको चामत्कारिक व्यक्तित्वबाट असाध्यै प्रभावित छ ।

व्यवस्था फेरिए पनि अवस्था फेरिएन भनेर सर्वसाधारणबाट गुनासो आइरहेको बेला बालेन शाहको नेपाली राजनीतिमा आकस्मिक अवतरण भएको थियो । स्थानीय तहकाे निर्वाचनमा उम्मेदवार बन्दै गर्दा बालेनले एकखालको हलचल मच्चाएका थिए ।  दुई ठूला दल कांग्रेस र एमालेका प्रभावशाली उम्मेदवारहरुलाई हराउँदै मुलुककै ठूलो महानगरपालिकामा मेयर निर्वाचित भए, उनको उचाई थप बढ्यो ।

पुरातन शैलीका प्रशासक, दलका नेतालगायतसँग वाक्कदिक्क भएका नगरवासी बालेनको एक्सनबाट थप प्रभावित भए । विषेशगरी राजनीतिक संरक्षणको आडमा भूमाफियाका विभिन्न समूहले कब्जा गरेको सार्वजनिक जग्गा खाली गराउने सन्दर्भमा बालेनको एक्सन चामत्कारिक लाग्यो नयाँ पुस्ताका लागि ।

संयोग पनि कस्तो बालेन जहाँ-जहाँ डोजर लिएर पुग्थे, जग्गा अतिक्रमण गरेर बसेकाहरु प्राय कांग्रेस-एमालेसँगै जोडिएका तथ्यहरु सार्वजनिक हुँदै गयो । यी तथ्यहरुले बालेनको व्यक्तित्व थप मजबुत भयो ।

विभिन्न सूचकहरुमा काठमाडौं महानगरपालिकाको काम गर्ने गति सुस्त भएपनि बालेनको काम गर्ने शैलीबाट काठमाडौंबासी बेखुस छैनन् । निजी विद्यालयले अनिवार्य दिनैपर्ने छात्रवृत्ति, अस्पतालहरुले गरिब एवं असहायहरुलाई गर्नुपर्ने नि:शुल्क उपचारजस्ता विषय कार्यान्वयनमा उनले जुन सक्रियता देखाए, यसले कांग्रेस-एमालेजस्ता पुराना पार्टीहरुलाई एकखालको झट्का दियो ।

सहमति गर्ने तर कार्यान्वयनमा ध्यान नदिने पुराना पार्टीका थेत्तरो प्रवृत्तिबारे जानकारहरुका सर्वसाधारणका लागि बालेनले गरेका सामान्य काम पनि ठूलो लाग्यो । आफ्नो लोकप्रियताको ग्राफ क्रमश: बढिरहेको बुझेकाले होला बालेनले सामाजिक सञ्जालमार्फत स्टन्ट जारी राखेका छन् ।

तर, बिहीबार काठमाडौं महानगरपालिकामा भएको तमासाले बालेनलाई अब अगाडि बढ्न त्यति सहज हुने देखिँदैन । काठमाडौं टावरको नक्सा पास गर्दा गडबडी गरेको आरोप लागेका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत सरोज गुरागाईंलाई बहुसंख्यक कार्यपालिका सदस्य र कर्मचारी मिलेर कार्यालयमा हाजिर गराएपछि बालेन थप अप्ठ्यारोमा परेका छन् ।

गुरागाईंलाई बालेनले काबाही गरेलगत्तै महानगरपालिकाको आर्थिक काम लगभग ठप्प भयो । बालेनले संघ सरकारलाई गुरागाईंबाहेकलाई प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत पठाउन ताकेता गरिरहे । संघ सरकारले बालेनको कुरा सुन्यो तर, गम्भीरतापूर्वक लिएन । संघले बालेनकै शैलीमा गुरागाईंलाई त्यही ठाउँमा स्थापित गर्न जोडबल गरिरह्यो ।

अन्तत: बिहीबारको दिन बालेनले हारे, संघले जित्यो । अर्थात् गुरागाईं हाजिर भए । आइतबारसम्म सबै कर्मचारीले तलब पाउनेगरी कारबाही प्रक्रिया अघि बढिसकेको छ । यसको अर्थ हो, अब गुरागाईंलाई काम गर्नबाट बालेनले रोक्न सक्ने छैनन् ।

हिजोको घटनाका सन्दर्भमा बालेनको सचिवालयले भने चैत १५ गते राजावादीकाे प्रदर्शनका क्रममा राज्यले दमन गरेको घटनालाई विषयान्तर गर्नका लागि सरकारको ठाडो निर्देशनमा गुरागाईंलाई हाजिर गराएको प्रतिक्रिया दिएको छ ।

बालेनको अपरिपक्व शैली

स्वतन्त्र हुन् वा कुनै दलका, कुनै पनि पदमा निर्वाचित व्यक्तिले पदीय दायित्व निर्वाह गर्ने क्रममा न्युनतम विधिको पालना गर्नैपर्छ । कुनै पनि समाज एकल विचारको हुन्न, त्यहाँ विविधता हुन्छ । त्यस्तो अवस्थामा सबैका कुरा सुन्नु वा कुनै पनि निर्णय गर्नुअघि छलफल गर्नु न्युनतम दायित्व हो । छलफल गर्ने र अरुका कुरा सुन्ने मामलामा बालेन पहिल्यैदेखि परपर हुँदै आए ।

उनी जनप्रतिनिधि त हुन् तर, कतिपय व्यवहारले राजा-महाराजाको झल्को दिन्छ । कुनै पनि नगर वा पालिकाको विकासका लागि मेयर-उपमेयर मात्रै होइन, वडा सदस्यको मतको उत्तिकै महत्व हुन्छ । सहरको सौन्दर्य कायम गर्ने हो भने सबै वर्गका मानिसहरुले गच्छेअनुसार अमनचयनपूर्वक बाँच्न पाउनुपर्छ । तर, सुकिला-मुकिलालाई मात्रै सहरको सौन्दर्य ठान्ने बालेन सहरका गरिबहरुप्रति प्रारम्भदेखि नै निर्मम रुपमा प्रस्तुत भए । उनको नीति के हो ? सञ्चार माध्यममार्फत उनका प्रतिक्रिया सुन्न पाइँदैन । समाजिक सञ्जालमा बेला बेलामा उत्तेजक टिप्पणी गर्छन् । उनका कतिपय टिप्पणी पढिरहँदा उनी जननिर्वाचित मेयर हुन् भन्ने कुरा बिर्सन बाध्य हुनुपर्ने अवस्था छ ।

यति हुँदा हुँदै पनि युवा पुस्ता बालेनप्रति यति धेरै आकर्षित हुनुमा उनको चामत्कारिक व्यक्तित्वसँगै पुराना दलका नेताहरुको लवस्तरो प्रवृत्ति पनि हो । यसो भन्दैमा बालेन आफ्नै लहडमा हिँडिरहे भने आज ‘वाह’भन्नेहरुले नै भोलि ‘बालेन र अरुमा के फरक छ ?’ नभन्लान् भन्न सकिन्न ।

स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐनले प्रमुख प्रशासकीय अधिकृतले पालिका प्रमुखको निर्देशनमा काम गर्ने भनिएको छ । स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐनअनुसार बिहीबारको काण्ड अवैधानिक हो । तर, उपमेयरसहित बहुमत जनप्रतिनिधि र कर्मचारीसमेत मेयरका विरुद्ध खडा हुन्छन् भने आगामी दिनमा बालेनले कसरी काम गर्छन् ?