दैनिक पाँच हजार राँगा चीन पठाउन सम्भव छ ?

काठमाडौँ । नेपालबाट प्रशोधित राँगा-भैँसीको मासु चीन निर्यात गर्न कानुनी बाटो खुलेसँगै नेपालका लागि आम्दानी र रोजगारको दायरासमेत फराकिलो हुने सम्भावना बढेको छ ।

प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले चीन भ्रमणका क्रममा नेपाल र चीनबीच राँगा-भैँसीको तयारी मासु निर्यातसम्बन्धी प्रोटोकलमा हस्ताक्षर गरेर आएपछि गत पुस १ गते मासु निर्यातसम्बन्धी सम्झौता पत्रमा हस्ताक्षर भएको छ ।

नेपालको हिमालय फुड इन्टरनेशनल र चीनको सांघाई फुड कम्पनी लिमिटेडबीच मासु निर्यातसम्बन्धी सम्झौतामा हस्ताक्षर भएको हाे ।

२०६८ सालमा स्थापित हिमालय फुड इन्टरनेशनलले अहिले पनि विभिन्न मुलुकमा प्रशाेधित मासु निर्यात गर्दै आएको छ ।

अहिले भएको सम्झौता कार्यान्वयन भएमा अब नेपालबाट दैनिक पाँच हजार टन मासु चीन निर्यात हुनेछ । त्यसका लागि दैनिक पाँच हजार राँगा आवश्यक हुन्छ । यसरी हिसाब गर्ने हो भने एक वर्षमा १८ लाख राँगा नेपालमै हुर्किएको हुनुपर्छ । यदि चीनमा वार्षिक १८ लाख राँगाको मासु निर्यात गर्ने हो भने नेपालमा वार्षिक ४० लाख बढी राँगा आवश्यक पर्ने विज्ञहरुको भनाई छ ।

तयारी कस्तो छ ?

मासु आयात गर्ने चिनियाँ कम्पनी सांघाई फुड कम्पनीले नेपालमा राँगा-भैँसी पालनका लागि तीन वटा आफ्नै फार्म खोल्ने योजना बनाएको छ । ती फार्ममा १० हजारका दरले ३० हजार राँगा-भैँसी पालन हुनेछ । 

व्यवसाय गर्न चाहने युवा र निम्न वर्गीय परिवारलाई पहिलो प्राथमिकतामा राखेर सरकारले सहयोग गर्ने कृषि तथा पशुपन्छी विकास मन्त्रालयका सह–प्रवक्ता वरिष्ठ पशु चिकित्सक डा. तपेन्द्र बोहोराको भनाई छ ।

त्यसरी पालिने राँगा-भैँसीमा कुनै प्रकारको रोग नलागेको, ३० महिनामुनिको हुनुपर्ने छ । पालन हुने क्षेत्र रोगमुक्त घोषणा भएको हुनुपर्ने र निर्यात गर्ने मासु प्रशोधन गरेको हुनुपर्ने प्रोटोकल छ । 

तीबाहेक स्थानीय स्तरमा हुर्किएका राँगा-भैैंसी पनि स्वस्थ भएको पुष्टि भएमा बिक्री गर्न सकिने छ । यदि यो योजना कार्यान्वयन भएका मुलुकमा रोजगारी बढ्ने सम्भावना पनि देखिन्छ ।

राँगा-भैंसीको संख्या घट्दो

कृषिमा संलग्न युवा पुस्ता क्रमश: पलायन हुँदै गएकाले यो योजना कार्यान्वयन नहुने हो कि भन्ने आशंका पनि उत्तिकै छ । तथ्याङ्कमा हेर्ने हो भने पछिल्ला दुई वर्षमा मुलुकभर २० लाख ५१ हजारले भैैँसीको सख्या घटेको छ । आर्थिक वर्ष २०७७/२०७८ मा ५१ लाख ५९ हजार ९ सय ३१ वटा भैँसी रहेकोमा २०७९/२०८० मा ३० लाख ८१ हजार ६२ मात्र रहेको छ ।

नेपालमा प्रतिवर्ष प्रतिव्यक्ति १४ केजी मासु आवश्यक पर्छ । मासु उत्पादनसमेत घटेको देखिन्छ । अघिल्लो आर्थिक वर्ष मासु उत्पादन १ सय १६ हजार मेट्रिक टन रहेकोमा आव २०७९/८० मा ७७ हजार ५ सय मेट्रिक टनले घटेको छ । यस्तो अवस्थामा यहाँबाट मासु निर्यात चुनौतीपूर्ण देखिएको सरोकारवाला बताउँछन् । तर निजी क्षेत्रसमेतलाई आकर्षित गर्दै राँगा-भैँसी पालनमा जोड दिएर मासु निर्यातमा सहजीकरण गरिने बोहोराले बताए ।

बोहोराका अनुसार संघ, प्रदेश, स्थानीय तह सबैले मासु प्रवर्द्धनका कार्य एवं गतिविधिहरू गर्ने गरी छलफल भइरहेको छ । उनले निजी क्षेत्रको साथ भएकाले प्राविधिक सहयोग गरी सहजीकरणको प्रयास भइरहेको र आगामी बजेटहरूमा यसलाई सहयोग पुग्ने किसिमका कार्यक्रम आउनसक्ने बताए । 

चीनमा कति हुन्छ खपत ?

चीनलाई संसारकै सबैभन्दा ठुलो राँगा-भैँसीको मासु आयातकर्ता मानिन्छ । अमेरिकी सरकारको कृषिसम्बन्धी एउटा निकायको प्रतिवेदनअनुसार पनि चीन विश्वकै ठुलो राँगा-भैँसीको मासु आयातकर्ता मुलुक हो ।

सन् २०१४ मा चीनले विभिन्न देशहरूबाट ३० लाख मेट्रिक टन राँगा-भैँसीको मासु र मासुजन्य उत्पादन आयात गरेकोमा २०२३ मा नौ गुणाले बढेर २ करोड ७८ लाख मेट्रिक टन पुगेको थियो । अस्ट्रेलिया, अमेरिका, ब्राजिल र अर्जेन्टीनासहितका देशहरू राँगा-भैँसीका मासु र मासुजन्य उत्पादन चीनमा सबैभन्दा धेरै निकासी गर्ने देशमा पर्छन् । यो दशकको अन्त्यसम्म चीनमा राँगा-भैँसीको मासु आयात ३ करोड ५० लाख मेट्रिक टनसम्म पुग्नसक्ने आँकलन गरिएको छ